ประเด็นเรื่องการศึกษาภาษาแม่มีการถกเถียงกันอย่างรุนแรงแต่เป็นระยะๆ ในแอฟริกาใต้ตั้งแต่ปี 1994 ในช่วง 2 ปีครึ่งที่ผ่านมา การประท้วงของนักศึกษาในมหาวิทยาลัยต่างๆ ทั่วประเทศได้จุดประกายชีวิตใหม่ให้กับการอภิปราย ผู้เสนอการศึกษาภาษาแม่มักจะโต้แย้งว่าเด็กควรได้รับการสอนในภาษาที่พวกเขาเรียนรู้และพูดครั้งแรกที่บ้าน ผู้ที่ต่อต้านแนวทางนี้โต้แย้งว่าภาษาอังกฤษเป็น ‘ภาษาสากล’ และควรเป็นภาษาหลักในการเรียนการสอนทั่วทั้งระบบโรงเรียนและในพื้นที่การศึกษาระดับอุดมศึกษา
แต่ในประเทศที่เต็มไปด้วยลัทธิล่าอาณานิคมและการแบ่งแยกสีผิว
ไม่ใช่เรื่องไกลตัวที่จะสงสัยว่าความเข้าใจร่วมกันของแนวคิดเรื่อง “ภาษาแม่” นั้นถูกปรุงแต่งด้วยอิทธิพลภายนอก
ภาษาแม่เป็นภาษาที่มีชื่อ: Xhosa, Tswana หรือ Sotho เป็นต้น มันหมายถึงเวอร์ชันมาตรฐานของภาษานั้น ซึ่งส่วนใหญ่ถอดความโดยมิชชันนารีชาวยุโรปในศตวรรษที่ 19 โดยพิจารณาจากวิธีที่พวกเขาเข้าใจและกำหนดแนวคิดเกี่ยวกับวิธีที่ผู้คนพูดในบริเวณใกล้เคียงกับสถานีเผยแผ่ในชนบท
แต่สิ่งที่พวกเขาถอดความนั้นเป็นภาษาท้องถิ่นจริงๆ ไม่ใช่ภาษาดั้งเดิมบริสุทธิ์ที่เชื่อมโยงกับเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่แท้จริงและไร้กาลเวลา ทศวรรษของการฝึกสอนเป็นสถาบันและเสริมแนวคิดของผู้สอนศาสนาอย่างต่อเนื่อง
นี่คือปัญหา: ภาษาที่ “บริสุทธิ์” ที่คาดคะเนเหล่านั้นมักจะมีความคล้ายคลึงแบบครอบครัวหลวมๆ กับวิธีที่คนสมัยใหม่ทั้งในชนบทและในเมืองใช้พูดกันจริงๆ แต่จากผลการวิจัยก่อนหน้านี้และที่กำลังดำเนินอยู่ของฉันแสดงให้เห็นว่า สิ่งสำคัญคือต้องท้าทายสมมติฐานทั่วไปที่ว่า “การศึกษาภาษาแม่” จำเป็นต้องเป็นประโยชน์และเสริมพลังให้กับผู้พูดภาษาแอฟริกันหากอิงตามแนวคิดที่เป็นที่นิยมและไม่ต้องสงสัยว่า “ภาษาแม่” คืออะไร เป็น.
ขณะนี้ฉันกำลังบรรยาย Xhosa grammar ที่ University of Cape Town ซึ่งส่วนใหญ่จะสอนให้กับผู้พูดภาษาที่สอง แต่ก็มีบางคนที่พูดเป็นภาษาบ้านเกิดด้วย Xhosa เป็นภาษาพื้นเมืองของแอฟริกาที่ใหญ่เป็นอันดับสองของประเทศ ในชั้นเรียน ฉันมักจะเผชิญกับความไม่ตรงกันระหว่างสิ่งที่หนังสือไวยากรณ์พูดและวิธีที่ผู้คนแสดงออกด้วยคำพูด ดังนั้นฉันจึงมักถามนักเรียนที่พูดภาษาโซซาเกี่ยวกับวิธีที่พวกเขาชอบพูดบางอย่างใน “ภาษาแม่” ของพวกเขา นักเรียนมักจะเริ่มตอบกลับ
ด้วยการขอโทษ เช่น “ฉันพูดได้ แต่ฉันรู้ว่านั่นไม่ใช่โซซาที่เหมาะสม”
ความลำบากใจนี้ส่วนหนึ่งน่าจะมาจากการรับรู้ที่ไม่ตรงกันระหว่างการระบุว่าเป็นคน Xhosa แต่รู้สึกราวกับว่าไม่ได้ควบคุม “ภาษาแม่” ของตัวเองอย่างเต็มที่ สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นในข้อความอื่นๆ เช่น: “แม้แต่พวกเราชาว Xhosa ก็ยังไม่รู้ว่าจะพูดภาษา Xhosa อย่างถูกต้องได้อย่างไร” ซึ่งเป็นรูปแบบต่างๆ ที่ฉันมักได้ยินจากนักเรียนและจากเพื่อนที่พูดภาษา Xhosa ของฉันด้วย
คำพูดของพวกเขาสะท้อนถึงสิ่งที่ฉันค้นพบในขณะที่ทำการวิจัยครั้งแรกในระดับปริญญาโทและปริญญาเอกของฉัน งานของฉันมุ่งเน้นไปที่ปัญหาเกี่ยวกับภาษาที่โรงเรียนประถมศึกษาใน Khayelitsha ซึ่งเป็นชุมชนที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาผู้ยากไร้และส่วนใหญ่ไม่เป็นทางการที่ชานเมืองเคปทาวน์ ผู้อยู่อาศัยส่วนใหญ่พูดภาษาโคซา
ที่โรงเรียนสามปีของ “การศึกษาภาษาแม่” ก่อนการเปลี่ยนมาใช้ภาษาอังกฤษเป็นสื่อการเรียนการสอนในชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 เมื่อเด็กส่วนใหญ่อายุประมาณ 9 หรือ 10 ปี
ครูประจำชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 บอกฉันว่าเธอต้องสอนเลข Xhosa แก่นักเรียนของเธอก่อนจึงจะสามารถสอนคณิตศาสตร์ให้พวกเขาได้ เด็กเหล่านี้คือเด็กที่มี “ภาษาแม่” คือ Xhosa เธอพูด:
พวกเขารู้จักคำเหล่านี้ในภาษาอังกฤษเป็นบางครั้ง ถ้าคุณพูดว่าinye (Xhosa สำหรับ 1) พวกเขาสามารถพูดได้เพราะนั่นคือภาษาที่บ้าน พวกเขาไม่พูดว่าinyeที่บ้าน พวกเขาพูดอย่างหนึ่ง
เธอมักจะต้องสอนให้เด็กๆ พูด เช่น imifuno ( ผัก – มาตรฐาน Xhosa ) แทน ‘iveg’ ซึ่งดัดแปลงมาจากคำภาษาอังกฤษ “vegetable” และใช้กันอย่างแพร่หลายใน Xhosa ร่วมสมัย
ตัวอย่างดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าภาษาแม่ที่แท้จริงของเด็กๆ นั่นคือ พวกเขาประกอบขึ้นจากทรัพยากรทางภาษา ซึ่งตามอนุสัญญาตะวันตกที่ครอบงำ จะกล่าวว่าเป็นของภาษาต่างๆ
นี่หมายความว่ามีบางอย่างผิดปกติกับภาษาแม่ของเด็กเหล่านี้หรือไม่? ไม่ ฉันไม่คิดอย่างนั้น บางทีอาจมีปัญหาบางอย่างเกี่ยวกับแนวคิดเกี่ยวกับ “ภาษาแม่” ของเราเอง
ภาษาแม่หรือภาษามิชชันนารี?
กรอบอ้างอิงสำหรับมิชชันนารีและนักล่าอาณานิคมชาวยุโรปเมื่อถอดความการใช้ภาษาแอฟริกันคือแนวคิดของภาษาที่มีอยู่เป็นโครงสร้างอิสระซึ่งแต่ละภาษาพูดโดยกลุ่มคนที่แตกต่างกัน
ผู้ฟังและผู้พูดชาวแอฟริกันที่เก่งกาจและยืดหยุ่นในการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพโดยไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยกับวิธีการพูดที่ถูกต้องและแตกต่างนั้นไม่เหมาะกับกรอบอ้างอิงของยุโรปในศตวรรษที่ 19 นี้
แต่เพื่อแปลพระคัมภีร์และพัฒนาไวยากรณ์สำหรับ “การศึกษา” และวาระการประชุมของคริสเตียน มิชชันนารีต้องทำให้วิธีการพูดของชาวแอฟริกันสอดคล้องกับแนวคิดภาษาและหลักไวยากรณ์ของชาวยุโรป แนวคิดเกี่ยวกับภาษาแบบตะวันตกของพวกเขาบังคับให้พวกเขาเลือก เลือกวิธีการพูดบางอย่างเพื่อจุดประสงค์ด้านมาตรฐานและการเขียน และเพิกเฉยต่อผู้อื่น
